Een week of twee voor Halloween valt het ineens op. De kinderen hebben het over hun kostuums of hoe ze geschminkt gaan worden. Ze vragen of je wel voldoende snoepgoed in huis hebt en willen vast pompoenen halen in de supermarkt. Voor hen draait het om een combinatie van snoep scoren, samen zijn en de grote heksenverbranding in ons dorp. Voor ons is het een teken dat Halloween in Portugal niet meer weg te denken is uit het straatbeeld.
De grotere steden hebben inmiddels allemaal wel wat festiviteiten rondom Halloween. Denk aan pubcrawls, haunted history walks, festiviteiten en evenementen. Scholen doen eraan mee door kinderen verkleed naar school te laten gaan, dorpen organiseren concerten of kleine optochten. Daarbij is het gebruikelijk dat ze bij restaurants of cafés nog even ‘Doce ou travessura’ vragen. Dit is de Portugese variant van Trick or Treat. Zo zie je in veel regio’s hoe Halloween steeds meer een vaste plek krijgt, terwijl het in andere dorpen nog een kleine rol speelt
Bij ons in het dorp, Alte, is dat niet anders. Er zijn veel actieve bedrijven in ons dorp, die allemaal in meer of mindere mate betrokken zijn bij alle activiteiten die er worden georganiseerd. Zo kennen we natuurlijk de Carnavalsoptochten, de feesten rondom Fusos en met Halloween de heksenverbranding.
Heksenverbranding in Alte
Toen we voor het eerst Halloween meemaakten, vroegen de kleuterjuffen of onze kinderen van 3 en 5 ook naar de heksenverbranding zouden gaan ’s avonds. Wij vroegen ons eerst af wat dit dan allemaal inhield. Het bleek een “échte” heksverbranding te zijn, met een heks uit het publiek. De show werd voor het dorpshuis gehouden, voor de casa de povo. Eerst kwam er een donker gekleed gezelschap met een middeleeuwse beul aan. Er werd een ketel met rokende drank verwarmd en in het Portugees, wat we toen nog niet goed konden volgen, werd er een heel verhaal voorgedragen.
Afgewisseld door verschillende optredens, werd het publiek bekeken en bevraagd. Er werden enkele dames in heksenkostuum uit het publiek gevist en zij werden ‘opgesteld’ om te beoordelen wie de heks was. Dit gebeurde door de ‘krijskunsten’ te beoordelen. Wie krijste er het beste of heksachtigst? Die dame werd gevangen genomen en vastgebonden en meegenomen op een kar. De kar reed naar de kerk (20 meter verderop, maar wel hoger gelegen), waar de heks wist te ontsnappen. Dat was natuurlijk niet in het zicht van het publiek. In de tussentijd was de grote aanklager, een bekende spreker in het dorp, aan het vragen wat er dan met de heks moest gebeuren. Dat was snel duidelijk. “Morte a bruxa, morte a bruxa” klonk het uit alle monden. ‘Dood aan de heks, dood aan de heks’, kleuters, volwassenen, pubers, allemaal in koor. Maar als de heks is ontsnapt, lukt dat natuurlijk niet. Gelukkig kwam ze net op haar bezem over de menigte vliegen, al gillend. Ze werd opnieuw gevangen en direct op de brandstapel gezet.
Dit ritueel volgt nog steeds elk jaar. Zelfs het jaar dat samenkomsten niet mogelijk waren, heeft Alte een optie gevonden om het mogelijk te maken. Een live Facebookshow, waarbij er een bandje op een auto werd rondgereden door het dorp, bood een uitkomst die recht deed aan de regels, maar ook de dorpsgeest sterker wist te maken.
Tegenwoordig zijn onze kinderen pubers die graag zelf de hort op gaan. Vorig jaar is onze oudste voor het eerst zelfstandig weg geweest, wat voor ons best even spannend was. Maar hij heeft genoten met zijn vrienden. Ook onze jongste heeft ‘doce ou travessura’ volledig ontdekt. Hij is alleen op zoek naar waar hij de meeste snoep kan scoren met zijn vrienden.