We hadden liever luchtige verhalen geschreven over Portugal en over onze hobby’s en interesses, maar soms dwingt het leven je tot zwaardere onderwerpen. Soms zorgen die onderwerpen voor stilte, dat woorden even niet komen. Ook hier, in het zonnige zuiden, speelt pesten op school. Het heeft ons gezin harder geraakt dan we ooit hadden verwacht. Al ruim twee jaar overheerst de impact op onze zoon, zijn broer en ons als ouders ons dagelijks leven. We delen ons verhaal niet alleen om ons hart te luchten, maar ook om andere ouders te laten weten dat problemen overal kunnen ontstaan en dat niemand dit alleen hoeft te dragen.
Toen onze kinderen in 2017 tijdens onze proefperiode in Portugal op de buitenschoolse opvang al profiteerden van kleine groepen en persoonlijke aandacht, gingen we ervan uit dat dit op het basisonderwijs ook zo zou zijn. We verwachtten kleinere klassen en hoopten op meer individuele begeleiding door leraren. Voor onze oudste zoon was dat ook zo, maar voor onze jongste bleek die verwachting vanaf het vierde leerjaar te optimistisch.
De impact op ons gezin
Het dieptepunt kwam toen hij door zeven klasgenoten in elkaar werd getrapt. Een auxiliar greep pas heel laat in en zijn juf bestrafte hem zelfs, ondanks dat hij het slachtoffer was. De school vond het niet nodig om ons te bellen. Dit is een keiharde tegenstelling op de hoop dat kinderen hier altijd veilig zijn. Toen hij ’s middags thuiskwam met zijn rug bont en blauw, wisten we niet wat ons overkwam. Op zijn huid waren zelfs de voetafdrukken te zien. Onze handen beefden toen we het zagen. De klappen raakten niet alleen zijn lichaam, maar ook onze zekerheid als ouders. Hij verloor zijn vertrouwen in alle volwassenen op school en wij in het systeem dat hem had moeten beschermen.
Daarna trok hij zich steeds vaker terug in stilte. Hij vertelt ons nooit wat er gebeurt. Zodra we vragen of er iets gebeurd is, zegt hij steevast: “Nee, er is niets gebeurd.” Ook thuis kan het gesprek zomaar stilvallen, want hij durft blijkbaar niet alles te vertellen. Pas later komt de waarheid aan het licht, via hemzelf na lang doorvragen of doordat zijn broer ons erop wijst. Elke keer voelt dat als een nieuwe klap. In de jaren daarna was hij regelmatig het slachtoffer van pesten, met nieuwe gewelddadige situaties in april en mei van dit jaar. Ondanks alles blijven zijn cijfers gelukkig uitstekend, maar gaat hij logischerwijs met tegenzin naar school.
Een voorbeeld dat pijnlijk duidelijk maakt hoe afgestompt hij inmiddels is, was een incident tijdens een lunch. Terwijl hij in de eetzaal zat, kreeg hij expres een klodder spaghetti op zijn hoofd. Zelf meldde hij hier niets over, maar via zijn broer kwamen we achter dit voorval. Onze jongste lijkt nare dingen die hem overkomen niet meer te herkennen als verkeerd. Hij stopt ze weg, alsof ze nooit zijn gebeurd. Het schrijnende is dat hij dit zelf niet als pestgedrag ziet. Dat breekt ons hart.
Ondertussen voelt zijn oudere broer zich gedwongen als beschermheer op te treden. Zijn vrienden hebben daar weinig begrip voor. Hij krijgt vaak het verwijt dat hij zijn broertje niet altijd hoeft te beschermen, omdat zijn broertje ook wel irritant kan zijn. Hij schiet daardoor regelmatig in de stress over de situatie en maakt zich zorgen over het welzijn van zijn broertje. Het doet ons pijn om te zien hoe hij deze last op zijn schouders draagt.
Dagelijkse druk op ons als ouders
Als ouders leven wij door deze nare situatie al ruim twee jaar in voortdurende spanning. Iedere keer dat de telefoon gaat, schieten we overeind: wat is er nu weer mis? Elke ochtend voor schooltijd voelen we de spanning al in onze maag. We vergeten soms haast hoe het is om onbevangen te leven. Dat is sinds begin dit jaar verergerd, omdat telefoons sinds dat moment niet meer gebruikt mogen worden binnen school en op het schoolplein. Kinderen moeten daardoor bij elk incident toestemming vragen aan een auxiliar om te bellen met hun ouders. Omdat die toestemming geregeld geweigerd werd aan onze kinderen – zelfs toen hij bont en blauw was geschopt – bellen ze ons meestal stiekem, met de nodige angst om op school gestraft te worden.
Slapeloze nachten zijn de norm geworden. We liggen wakker, vragen ons af wat er die dag weer zal gebeuren, of we genoeg doen, of het ooit beter wordt. Die zorgen kosten ons vele uren die we niet kunnen werken. De vele ritten naar school tijdens schooltijd om te praten met leerkrachten of de directeur, de bezoeken aan instanties. Echt elk gesprek, elke rit, elk formulier kost tijd die we niet hebben. Tijd die we liever met onze kinderen hadden doorgebracht. Tijd waarin we normaal zouden werken in ons eigen bedrijf, Albers & Roukema, Lda, om ons gezin te onderhouden. Dit is onze enige inkomstenbron, dus dit betekent direct financiële gevolgen voor ons gezin.
Waar we normaal gesproken energie staken in nieuwe projecten, klantcontact en groei, moesten we keer op keer prioriteiten verschuiven. Creativiteit en focus maakten plaats voor constante alertheid en vermoeidheid. Ongestoord werken, zonder steeds opnieuw in te moeten komen bij taken, werd onmogelijk. Er waren weken waarin we nauwelijks aan opdrachten toekwamen, omdat alle energie naar gesprekken met school, instanties en er vooral zijn voor onze kinderen ging.
We zijn onze klanten ontzettend dankbaar voor het begrip en de flexibiliteit die ze toonden. Veel klanten gaven ons de ruimte om adem te halen, projecten te pauzeren of in een aangepast tempo door te gaan. Die steun was en is van onschatbare waarde. Toch blijft de impact voelbaar: inkomsten vielen weg, kansen gingen voorbij, en de druk om ‘normaal’ te blijven functioneren terwijl het gezin in nood verkeerde, was enorm. Als zelfstandig ondernemers hebben we geen ziekteregeling of opvang. Elke dag die we niet kunnen werken, raakt ons direct in onze portemonnee en in onze geloofwaardigheid als ondernemers.
Bureaucratie en schoolgesprekken
Tips voor andere ouders
Documenteer alle incidenten direct in een dagboek en verzamel bewijsmateriaal zoals foto’s, getuigenverklaringen en medische documenten. Neem voor advies contact op met de lokale CPCJ (Comissão de Proteção de Crianças e Jovens) via www.cpcj.pt.
Na de laatste geweldsincidenten voelden we ons genoodzaakt om verdere stappen te ondernemen. We deden aangifte bij de GNR en dienden een klacht in bij het Ministério da Educação, Ciência e Inovação. Het verzamelen van informatie, het opstellen van overzichten, de bezoeken aan het ziekenhuis, de gerechtelijk patholoog, de CPCJ. Het stapelt zich allemaal op. Bij de CPCJ kregen we gelukkig wel direct de indruk dat ze er echt voor de kinderen zijn. Dat gaf ons even een sprankje hoop.
Maar tijdens één van onze gesprekken met de directeur van de scholengemeenschap liet hij botweg weten dat we niet egoïstisch moesten zijn. Ons kind was niet het enige kind. Hij had wel 2.800 mensen met wie hij rekening moest houden.
We zaten nagenoeg sprakeloos in het kantoor van de schooldirectie. Wij reageerden dat wij er juist voor ons kind moesten zijn, dat op dat moment steun nodig had en al jaren slachtoffer is van pesten. De botte uitspraak van de directeur voelde als een harde klap in ons gezicht. We verlieten dat gesprek gekwetst, machteloos en vol ongeloof. Hoe kan iemand die verantwoordelijk is voor het welzijn van kinderen zo reageren?
Hoe de school na deze aangifte en klacht omgaat met onze jongste en onze beide kinderen in het algemeen, moeten we afwachten. Inmiddels is het nieuwe schooljaar weer van start. De eerste voorvallen hebben zich alweer aangedrongen. We maken ons grote zorgen over de rest van het schooljaar.
School en hoogbegaafdheid
Verder toonde de school weinig begrip voor zijn intellectuele capaciteiten. De juf van het vierde jaar, die hem bestrafte toen hij door zeven kinderen in elkaar was geslagen, noemde onze zoon recht in zijn gezicht “dom”. We konden onze oren niet geloven. Dit terwijl psychologische rapporten van Nederlandse en Portugese psychologen bevestigden dat hij – net als zijn broer – juist hoogbegaafd is en ver vooruitloopt op zijn leeftijdsgenoten.
Het psychologisch rapport en de observaties van een schoolpsychologe dateren uit het begin van die ontwrichtende covidperiode, waarin bizarre schoolregels golden. Kinderen moesten de hele les aan tafel blijven zitten en mochten zich niet omdraaien of tussendoor naar het toilet. Ze moesten vanaf 10 jaar mondkapjes dragen in zowel de klas, op het schoolplein en in de bus. Ze waren verplicht om persoonlijke krijthoudertjes te gebruiken en moesten zelfs hun handen desinfecteren vóór het krijten. Dat laatste spande natuurlijk de kroon. En bij lessen thuis moesten ze uren voor de pc stil blijven zitten in het zicht van de camera, ook al was hun werk al lang af.
Vakantie als tegenwicht
Deze maanden van stress en bureaucratie zorgden ervoor dat we na de laatste voorvallen in april en mei niet meer konden functioneren. Met alle gevolgen van dien. We hadden als gezin een reset nodig. Dat kon enigszins in de weken erna, tijdens de zomervakantie van de kinderen. In deze periode gaven we onze kinderen afleiding. We verbleven op de camping, maakten korte trips naar steden als Castelo Branco en Covilhã of pittoreske plekjes als Penhas Garcia en gingen geocachen. Op de camping maken ze snel nieuwe vriendjes, fietsen ze door de schaduwrijke paden en duiken ze in het zwembad of het naastgelegen meer.
We zagen ze weer lachen. Hun schouders ontspanden. Even waren we gewoon een gezin op vakantie, zonder die permanente knoop in onze maag. Omdat de problemen niet direct verdwijnen, gebruikten we deze periode om bij te komen, als gezin samen uit te rusten en een duidelijke planning te maken voor het huidige schooljaar.
Hoop voor de toekomst
We herinneren ons nog de tijd waarin onze kinderen vrij waren om gewoon kind te zijn. Zonder angst, zonder spanning. Momenten waarin ze samen naar een zonsondergang konden kijken en dat het enige was waar ze aan dachten. Die vrijheid willen we terugwinnen – niet alleen voor hen, maar voor ons hele gezin.
We blijven proberen te vernieuwen en te herstellen. Met deze terugkeer willen we niet alleen uitleggen waarom het zo stil was, maar ook nadrukkelijk vragen om begrip. Niet omdat we zielig zijn, maar omdat kracht soms bestaat uit kwetsbaarheid tonen. In deze periode hebben we geleerd dat het delen van ons verhaal niet alleen verlichtend is voor onszelf, maar ook verbinding creëert. Het gevoel dat mensen meeleven — door een bemoedigend woord, een luisterend oor, een simpel gebaar — maakt het verschil tussen doorgaan en opgeven. Die betrokkenheid geeft ons de kracht om vol te houden en herinnert ons eraan dat we er niet alleen voor staan. Die verbondenheid, hoe groot of klein ook, draagt ons door de moeilijkste momenten heen.
Nu we weer terug zijn, gaan de deuren hier open naar de verhalen en onderwerpen die ons bezighouden. Portugal krijgt natuurlijk de aandacht die het verdient: van de rijke geschiedenis vol revoluties en legenden tot de dagelijkse cultuur met fado, houtkachels en tractors met tuinstoelen. We delen onze favoriete lokale restaurants en recepten uit onze Portugese én Nederlandse keuken. De quintal, onze Portugese tuin, komt uitgebreid aan bod met verhalen over olijfbomen, regenwater opvangen en het leven onder de druivenranken. Daarnaast nemen we je mee in onze andere passies: kamperen, familievakanties, stedentrips door Portugal, astronomie, fotografie en boeken die je meenemen naar verre plekken. Luchtig, met een vleugje humor en af en toe een beetje ondeugd, precies zoals het hoort bij dit blog.